Eğer genç insanlarla çalışıyorsanız elbette onların mutlu olmalarını istersiniz. İyi olmalarını ve hayatta başarılı olmalarını istersiniz. Peki ya başkalarına daha fazla değer veren insanlar olmalarını?
10.000 ortaokul ve lise öğrencisi üzerinde Harvard Üniversitesi’nin Eğitim Yüksek Lisans Okulu tarafından yapılan ve daha önce eğitimpedia’da yer verdiğimiz bir çalışmaya göre genç insanlar arasında başkalarına değer vermek en üst sırada yer alan bir öncelik olarak görülmüyor. Araştırmaya katılan öğrencilere kendileri için en önemli olan şeyleri sıralamaları istendiğinde (Yüksek notlarla başarı kazanmak mı, mutluluk mu, yoksa başkalarına değer vermek ve onlar için bir şeyler yapmak mı?) öğrencilerin yaklaşık yüzde 80′i başarı ya da mutluluğun başkalarına değer vermekten daha önemli olduğunu söyledi. Sadece yüzde 20 oranında öğrenci için başkalarına değer vermek ve onlar için bir şeyler yapmak öncelikli bir konu.
Araştırmacılara göre bireysel başarıyı başkalarına değer vermenin üzerinde tutmak çok sayıda nedenden ötürü oldukça önemli. Çünkü bu, sınıfta hile yapmaktan başkalarına zorbalık yapmaya kadar pek çok zarar verici davranışa sebep olabilir.
Peki, öğretmenler öğrencilerinin daha saygılı ve duyarlı insanlar olmalarını nasıl sağlayabilirler? İşte araştırmacılardan özellikle ortaokul ve lise öğrencileriyle çalışan eğitimciler için beş somut öneri:
1. Başkalarına değer vermeyi bir öncelik haline getirin ve yüksek ahlaki beklentiler oluşturun.
Neden mi? Okulda öğrenciler genellikle akademik olarak hatta sosyal olarak kendilerinden neler beklendiğini bilir ama etik olarak bilmezler. Başkalarına değer vermenin tüm okul için bir öncelik olduğunun, okul liderleri ve eğitim kadrosu tarafından açık bir şekilde ortaya koyulması önemlidir.
Şunları deneyebilirsiniz:
- Duyarlı ve saygılı davranış konusunda spesifik standartlar ve kabul edilemez dil ve tutum konusunda da ilkeler belirleyin. Neden belli kelimelerin ve eylemlerin yaralayıcı olabileceğini düşünmeleri konusunda öğrencileri teşvik edin. Bu standartları öğrencilerin oluşturmasını ve birbirlerinden sorumlu olmalarını sağlayın.
- Değerleri ve beklentileri sadece okul misyonu cümlesine ya da bir postere yazmayın. Okul toplantılarında bunların ne anlama geldikleri hakkında konuşun ve tartışın, eğitim kadrosundan değerler konusunda rol model olmalarını bekleyin ve bu değerleri günlük hayata dahil edin. Örneğin, öğrencilere sosyal sorumluluk projelerine destek vermeleri için fırsatlar verin. Öne çıkan iyi davranışlara öğrencilerin “tezahürat etmelerine” ya da ödüllendirmelerine izin verin. Okul değerleri konusunda rol model olup olmadıkları üzerine düşünmeleri için öğretmenlere fırsatlar sağlayın.
2. İlişkiler kurun ve okulda bir birlik oluşmasını destekleyin.
Neden mi? Çocuklar ve ergenler çoğunlukla en yakın arkadaşları ve ailelerine yüksek seviyede empati duyarlar. Ancak bu değeri, ilgi alanlarının dışına da taşımaları oldukça zordur. Özellikle de sınıftaki yeni bir öğrenci, farklı bir dil konuşan biri ya da hatta farklı giyinen biri gibi kendilerinden farklı olan ya da “radarlarında” olmayan insanlar söz konusu olduğunda. İnsana değer veren ve kapsayıcı toplulukların oluşmasının en zor taraflarından birisi, öğrencilerin ilgi alanlarını genişletmelerine yardımcı olmaktır.
Şunları deneyebilirisiniz:
- Başka bir insanın bakış açısından bakma ve başkalarının neler düşündüğünü hayal etme pratiği yapabilecekleri fırsatlar yaratın. Sessiz sinema oynayın, rol yapma oyunu (Role playing) oynayın, kitap okuyun ve tartışın ve “Sen ne derdin?” tarzı skeçler kullanın.
- Öğrencileri, yeni gelen ya da çok tanımadıkları öğrencilere ellerini uzatmaları konusunda teşvik edin. Öğrencilere, bir sınıf arkadaşlarıyla ya da arkadaş çevresi dışından başka bir öğrenciyle röportaj yaptırın ve o kişi hakkında bir video ya da kısa bir anlatı hazırlatın.
- İlgi alanı çemberlerinin içindeki ve dışındaki insanların kimler olduklarını anlamaları için bir ilgi alanı aktivitesi yapın. Bu tür bir aktivite, ilişki kurdukları insanları daha da çeşitlendirmelerine sebep olur.
3. Öğrencileri etik düşünen insanlar olarak değişimin bir parçası olmaları konusunda güçlendirin.
Neden mi? Sosyal normları değiştirmek ve pozitif bir okul kültürü yaratmak için en uygun durumda olanlar öğrencilerin kendileridir. Akranlarına liderlik etmeleri konusunda öğrencilerin becerilerini artırmak çok önemlidir. Öğrenciler, yetişkin rehberliği ve güveniyle pozitif değişimler yapmak için en uygun kişilerdir.
Şunları deneyebilirsiniz:
- Başkalarına değer veren ve sorumluluk sahibi bir toplum üyesi olmanın ne demek olduğu konusunda uzun uzun düşünmeleri için öğrencilere fırsatlar yaratın. Öğrencilerin, bir şekilde yaşadıkları topluma “geri vermelerini” sağlayacak bir proje ya da deneyim seçmelerini sağlayın.
- Öğrencilerden oluşan bir “okul komitesi” yaratın ya da mevcut okul konseyi komitesine öğrencileri de ekleyin. Bu komite okulda ilgilenilmesi gereken alanları belirleyebilir. Örneğin, diyelim ki pek çok öğrenci yemekhanede kendini rahatsız ve güvensiz hissediyor. O zaman bu konuda bir eylem planı yaratın. Bu alanların neler olduğunu belirlemek için anketler yapabilir ve anket verilerini kullanabilirsiniz.
- Büyük öğrencileri daha küçük öğrencilerle eşleştirin ve büyük öğrencilerin birer “akıl hocası” gibi davranmalarını sağlayın.
- Öğrencilerle üzerinde tartışmak için edebiyattan ya da tarihten seçtiğiniz ahlaki çatışmalardan örnekler kullanın. Tartışmayı yönetecek bilgi sahibi bir yetişkin olduğundan emin olun.
4. Öğrencilerin duygularını yönetmelerini ve başkalarına değer verme konusundaki engelleri aşmalarını sağlayın.
Neden mi? Başkalarına değer verme becerisi genellikle öfke, utanç, kıskançlık ya da diğer negatif duygular tarafından alt edilir. Empati ve başkalarına yardım etme fırsatları, ön yargılar ve stereotipler tarafından da engellenebilir.
Şunları deneyebilirsiniz:
- Öğrencilerin sözel olmayan ipuçlarının farkında olun ve bunları takip edin. Eğer bir öğrenci üzgünse, davranışını değiştirmeden önce duygularını ya da davranışlarının nedenini ona siz yansıtın.
- Negatif ve yıkıcı duyguları yönetmeleri için öğrencilere yöntemler sunun. Örneğin, basit nefes egzersizleri tekrar sakinleşmelerini sağlayabilir.
- Öğrencilerin kendi stereotiplerinin ve ön yargılarının farkına varmalarına yardım edin. Bunların nasıl oluştuğu ve hepimizi nasıl etkilediği hakkında konuşmak için haber bültenlerini ve edebiyatı kullanın.
5. Başkalarına değer verme kültürünü geliştirmeye ve korumaya kendinizi adayın.
Neden mi? Sosyal normları bir gecede değiştiremezsiniz. Ya da bir kerelik aktivitelerle ya da organizasyonlarla… Eğer değerlerin ve beklentilerin yaşamasını ve öğrencilerin okuldaki düşüncelerini ve eylemlerini her gün etkilemesini istiyorsanız onları mutlaka modellemeli ve uygulamalısınız.
Şunları deneyebilirsiniz:
- Etik beklentileri ve değerleri, sınıf ve okul rutininde ön plana çıkaracak aktiviteler oluşturun.
- Yılda en az bir kez öğrencilerden veri toplayın. Öğrencilerin nelere değer verdiğini anlamak ve okulu insanlara değer veren ve herkesi kapsayan bir kurum olarak algılayıp algılamadıkları konusunda öğrencilerden bilgi toplamak için bir okul anketi yapın. Eğitim kadrosu ve ebeveynler de okul hakkında tam bir resim elde edebilmek için ankete dahil edilebilirler. Eğitim kadrosunu ve öğrencileri, verileri gözden geçirmek ve okul iklimini iyileştirme konusunda stratejiler belirlemek için görevlendirin. Hatta ebeveynleri bile bu çalışmaya dahil etmeyi düşünün.
Bu yazı Beşsekiz Ortaokulları tarafından desteklenmektedir.
Kaynak: https://www.gse.harvard.edu/ideas/usable-knowledge/14/09/how-teachers-can-make-caring-more-common
