Dünyanın en büyük mühendislik kuruluşlarından olan IET, özellikle yılbaşına doğru oyuncak satışları artarken, oyuncak seçimlerindeki cinsiyetçi kalıpların, kız çocuklarının mühendislik ya da teknoloji alanlarında kariyer heveslerini kırdığını söyleyerek uyarıda bulunuyor.
Mühendislik ve Teknoloji Kurumu (Institution for Engineering and Technology; IET) tarafından yapılan bir araştırma erkek çocuklarına kız çocuklarına alınandan üç kat daha fazla fen, teknoloji, mühendislik ve matematik üzerine yoğunlaşmış oyuncaklar alındığını ortaya koydu. Çeşitli kampanyaların epey başarı kazanmış olmasına rağmen kızlara hâlâ ağırlıklı olarak pembe oyuncaklar alınıyor.
IET, kız çocuklarını mühendislik, bilim ve teknoloji alanlarında meslek seçmeye heveslendirmeyi amaçlıyor. Son istatistik rakamları, İngiltere’de mühendislerin sadece yüzde 9’unun kadın olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte IET’nin yaptığı bir araştırmaya göre, İngiltere’de ilkokul çağındaki kız öğrencilerin yüzde 39’u bilgi ve iletişim teknolojilerinden, yüzde 38’i matematikten ve yüzde 36’sı da fenden hoşlandığını söylüyor.
IET, “Bu cinsiyetçi sıralamaları biçimlendiren toplumsal kalıpların, gelecekteki mühendis kuşağının, özellikle de kızların kariyer seçimleri üzerinde zincirleme bir etkisi olabilir.” uyarısında bulundu.
“Çocuklara pembe ve mavi kutular dışında bir şeyler alma sorumluluğu anne babalara ait olsa da oyuncak üreticilerinin ve arama motorlarının da cinsiyetçi kalıpları güçlendirmeme sorumlulukları bulunuyor. Özellikle arama motorları cinsiyetçi yargılar üzerinden alışkanlıkları tespit etmeye çalışabiliyorlar.”
Cinsiyetçi oyuncaklar çocuk gelişimine zarar veriyor mu?
IET’nin önde gelen arama motorları ve oyuncak üreticilerinin web sitelerinde yaptığı analiz, oğlan çocuklarına yüzde 31 oranında STEM oyuncağı sunulurken bu oranın kız çocukları için yüzde 11 olduğunu ortaya koydu. “Oğlan oyuncakları” ve “kız oyuncakları” ifadeleri kullanılarak yapılan internet aramasında, kızlara sunulan on oyuncaktan dokuzu pembe iken oğlanlara sunulan oyuncakların sadece yüzde 1’inin pembe olduğu görüldü.
IET sözcüsü ve bir oyuncak mühendisi olan Mamta Singhal, kendisinin de küçükken geleneksel “kız oyuncaklarının” olduğunu ama aynı zamanda arabalarla, bloklarla ve yaratıcı oyuncaklarla oynamaktan hoşlandığını söylüyor. “Araştırma, kız çocuklarının okulda bilim, teknoloji ve mühendislik konularına ilgi duyduğunu açıkça ortaya koyuyor. Bu yüzden bize düşen bunu, daha fazla sayıda kadının endüstriye girmesini sağlayacak şekilde dönüştürmek.”
“Kız çocuklarına yönelik pazarlanan oyuncaklar, mühendisliğin bir meslek olarak düşünülmesi bakımından çok iyi bir başlangıç noktası. Kızlar için oyuncak seçenekleri bebekler ya da kıyafet değiştirme oyuncaklarının ötesine geçmeli ki bizler de onlarda büyüdüklerinde mühendis olmak için bir heves ve ilham uyandırabilelim.”
“Oyuncak endüstrisi yavaş yavaş değişiyor ve yıllar içinde piyasaya bilim setleri gibi daha nötr cinsiyette oyncaklar sürülüyor. Oyuncaklar bir çocuğun ileride ne yapacağı üzerinde gerçekten etkili olabilir, bu yüzden STEM oyuncaklar, endüstri için doğal bir hareket özelliği taşıyor.”
Satıcıları oyuncakları cinsiyete göre ayırmayı bırakmaya teşvik eden Lets Toys Be Toys’dan Jess Day, kızlar ve oğlanlar için ayrı oyuncaklar fikrinin pazarlamada fazla rağbet gördüğünü söyledi.
“Son birkaç yıl içinde bu konuda gelişme gösteren pek çok satıcı var, dükkânlarında ve internet üzerindeki satışlarında artık cinsiyet etiketi kullanmıyorlar. Yaptığımız yeni bir araştırma, internet üzerinde cinsiyete göre yönlendirme seçeneğinin 2012 yılına göre %70 azaldığını gösteriyor. Ancak yine de oyuncakların paketlenme ve pazarlama şeklindeki kalıplara karşı çıkma konusunda yapılacak çok iş var.
“Daha önce kadın mühendislere ve bilim insanlarına küçükken oynadıkları oyuncakları sorduk. Cevaplar çok ilginçti. Hepsi inşaat ya da bilim oyuncaklarıyla oynamamışlardı ama kız ve oğlanların ayrı oyuncakları olduğu ayrımında olduklarını da hatırlamıyorlardı.”
“Mesele sadece oyuncak meselesi de değil, bazı şeylerin kızlara ve oğlanlara göre ayrılmış olmasında. Bunu erken yaşlarda öğrenen çocukların, ileride meslek seçimlerini de bu bilgiye göre yapmaları şaşırtıcı olmaz.”
Bir kız babası olan Simon Ragoonanan, “her şeyin pembeleştirilmesine verdiği mücadeleyi” anlattığı blog sitesi Man vs Pink‘te, aralarında kendin-bilgisayarını-kendin-yap seti, “Örümcek Adam Köprü Savaşı” legosu ve Star Wars’un kadın karakteri Rey’in ışın kılıcının da bulunduğu bir hediye kılavuzu yayınladı.
“İnsanlar, iş cinsiyetçi kalıplara gelince kendi fikirlerinin güvenli bir seçenek olduğunu düşünüyorlar.” diyor Ragoonanan. “Dört yaşında, bilim kurguya ve süper kahramanlara bayılan bir kız çocuğunun babası olarak, küçük kızlara sadece prenseslerin değil, nötr cinsiyetteki bütün oyuncakların ilham vermesi gerektiğini düşünüyorum.”
